سرگذشت موسیقی یرانی

نظری بموسیقی

 

موسیقی سنتی فارسی    پیام آور در ارتباط با  ادراک  ژرف و خلاقیت  هنرمند است .و بیش از حد مرتبط میباشد به   قدمت  ایران ٫  تاریخ و  فرهنگ کهن٫   نمایناگر  شادی ٫ عشق ، اندوه ، تلاش و مبارزات   ، همه فتوحات و شکست  ها  که بسیاری از مردم آسیای غربی در طول هزاره  تجربه کرده اند .میتوان به یک  معجزه دانست که باوجود حملات متعدد وحشیانه  خارجیها ٫  مردم موسیقی خود رادست نخورده  نگه داشته اند-- در واقع نگه دارنده  هنر  ، سبک زندگی و دیدگاه های آزادی خواهانه  خود در مقابل  متجاوزان  جهان است 

تاریخچه مختصری از موسیقی فارسی

 

 به طور کلی ، تاریخ موسیقی سنتی فارسی -- مانند تاریخ   خود ایران  می تواند به دو دوره  ، پیش از اسلام و بعد از اسلام تقسیم نمود

 

پیش از اسلام

 

تحت  سلسله هخامنشی مقارن (۳۲۰-۵۵۰ پیش از میلاد) ، اهم موسیقی در خدمت  عبادت و همچنین در سرگرمی های سالم  بوده است .در این دوره   گروه خوانندگان ، نوازندگان  چنگ مثلث شکل  با  همراهی دایره زنگی  بزرگ ، و همچنین بربط با دسته بلند و دوزله  نقش برجسته داشته اند.   برابر شواهد موجود نخستین  موسیقی ایرانی مکتوب در دوره ساسانی مقارن (۲۲۶-۶۴۳ میلادی) بوده است . خسرو پرویز بزرگترین  حامی موسیقی بود و برجسته ترین موسیقیدان دربار او ،باربد  بود و بنا بروایتی او روش موسیقایی با هفت ساختار معین را  ابداع نموده که معروف به (ساختارهای  سلطنتی است ) ،و سی  ساختار غیر اصلی  ،  و۳۶۵  ملودی،در ارتباط با  روزهای  هفته ، ماه و سال ساخته است 

ورود اسلام 

با ورود اسلام در قرن هفتم  میلادی ، موسیقی ایرانی

  و نیز دیگر عناصر فرهنگی  ایرانی ، بیک عنصر غالب که  درآ ن زمان به "تمدن اسلامی اطلاق میشود" تبدیل شد. موسیقدانهای ایرانی و موزیکولوژی  به شدت تحت تاثیر زندگی موسیقایی شرقی امپراتوری اسلامی قرار گرفت . بغداد مرکز موسیقی ایرانی شد و بسیاری از نوازندگان که  سعی بر آن داشتند که   عرب بمانند  ولی  در آنروزگار  ایرانی نسبت داده  شدند   فارابی ( ۹۵۰ ،

ابن سینا ۱۰۳۷ ) ، رازی (۱۲۰۹) اورموی( ۱۲۹۴)زلزل (۷۹۱)  ، زریاب ، و مراغه ای (۱۴۳۲)  وبرخی  دیهر از اعلی ترین محققین موسیقی ایرانی در اوایل   دوره اسلامی محسوب میشوند  

قرن سیزدهم و تئوری سنتز

در قرن سیزدهم  ،تئوری  موسیقی  عرب ـایرانی  تا حد زیادی استاندارد شده و معروف به  مدرسه سیستماتیک و عراقی بود ( در بغداد توسعه یافت ). پیشگام  این مدرسه صفی الدین آل اورموی بود (ازخطه  شمال غربی ایران) که او برای بسیاری  از سیستم های فاصله ومیزان  های پیشنهادی قبل از خود    سنتز نظری ارائه نمود . او هر اکتاو را  به هفده نت موسیقی  تقسیم کرد.و برای هر نتی نامی اختصاص داد. . موقعیت این نت  ها و نحوه شکل گیری آنان بر اساس ساختارها و مقامات به بیست نام تقسیم نمود که امروزه  زیر بنای تئوری انواع مختلف موسیقی خاورمیانه است

 

حمله مغولان

 

حمله مغولان به ایران مقارن  (۱۲۲۰) ، به میزان قابل توجه ای  محیط زیست سیاسی اجتماعی   منطقه  را تغیر داد . در طی این مدت ،احکام  شیعه  بنا شد وتصوف  به عرفان مبدل گشت و در  متن اشعار ترانه های فارسی تاثیر بسزائی داشت و به سبک موسیقی عراقی (غرب ایران ) معروف بود  که به تدریج ساختار و کلام  احساسی غزل  (نوعی از شعر فارسی)جذب نمود و شعر رکن اصلی آواز  (بخش آوازی)شد.  . طی قرن شانزدهم و هفد هم  موسیقی ایرانی انحراف پیدا کرد و  دنباله رو  موسیقی همسایگان  خود ٫به زبان های عربی ، ترکی ، تاجیکی و همسایگان شد

در دوره صفویه

 

با ظهور سلسله صفوی در پایان قرن پانزده ، و  افزایش نفوذ شیعه ،نشر  موسیقی در ایران کاهش یافت. موسیقدانان مورد حمایت قرار داشتند  ولی  مجوز هنری  بستگی به روحانیان شیعه بود که با سو طن به این  هنر مینگریستند  اجراهای موسیقی شادی بخش فراوانی  برای بیسوادان در بر داشت . درخشش و آوازه موسیقی  سنتی ایرانی به  هند  نیز رسید ، جائیکه  حکام مغول  و  مغولان ، عمیقا تحت تأثیر فرهنگ موسیقی ایرانی قرار گرفته بودند  ، در نتیجه موسیقی  سنتی در ایران توسط صوفیان و تعزیه خوانان   پایدار ماند  

تجدید حیات ونفوذ  غرب

قرن  نوزدهم شاه قاجار ناصرالدین شاه بزرگترین حامی  موسیقی بود . او  از موسیقی دانان بزرگ حمایت بسیارنمود  ، در میان آنان میرزا عبدالله فراهانی که به جمع آوری و سازماندهی موسیقی  سنتی ایرانی پرداخت  وموسیقی سنتی معاصر ایرانی  را  به نام ردیف نامید . در سال ۱۸۶۲ ،دوران زمامداری  ناصرالدین شاه  روند غربی آغاز شد  . او  دستور داد  یک گروه نظامی به مانند نوازندگان  اروپائی  که دیده بود تشکیل شود که قطعاتی  از جمله : پیش در آمد ٫ مارش ٫ رقص لهستانی پولکا و والس مینواختند  

 بهمین امر یک موسیقدان  فرانسوی ، بنام  آلفرد  لیمیر استخدام کرد تا  گروه سازهای سنتی  ملی شام ها هورن ها   ، ترومپت ها و  پرکاشن ها را  رهبری کند و  به یک گروه کنسرت غربی مبدل نماید. او در این امر آنقدر موفق بود که در پایان قرن نوزدهم ،   مدرسه موسیقی در تهران تاسیس و  سازهای غربی و تئوری موسیقی در آن  تدریس میکردند .

  با تشکیل سلسله پهلوی در سال ۱۹۲۵غرب زدگی  در ایران رو به افزایش پیدا کرد .  مخارج مدرسه موسیقی تهران (امروزه تکامل یافته و بنام آموزشگاه هنرهای زیبانامیده میشود  ) و مدرسه ملی موسیقی هر دو از  بودجه دولت تامین میشد.، و  در اواخر سالهای ۱۹۳۰  ، ارکستر سمفونی کوچکی نیز  بنا نهاده شد

 آهنگسازان ایرانی در خارج از کشوربه تحصیل در رشته آهنگسازی   ملی و مدرن پرداختند . مقارن سال ۱۹۷۰ ، ارکستر سمفونیک تهران شامل  ۱۰۰نوازنده  شد و  تالار جدیدی  احداث شد که میزبان هنرمندان بین المللی وشاخه های موسیقی دانشگاهی باشد ، و تلویزیون نیز مروج  موسیقی غربی به مردم شد از قبیل موزیک . پاپ ، راک ، جاز ، لاتین و موسیقی آمریکایی که طرفدار فراوانی بین مردم پدید  آورد در این رهگذر  صنعت ضبط و نوار کاست توسعه یافت و موسیقی پاپ ایرانی و رومانتیک بااستفاده از  هارمونی غربی به بازار عرضه شد 

صفحات موسیقی و رادیو ،مروج موسیقی  ایرانی در قالب غربی شد که مورد پسند عام بود . . تصنیف سنتی گذشته در قالب و ساختار ترانه های غربی رواج پید اکرد . تنظیم  این قبیل موسیقی ترکیبی  از سازهای ملی و غربی بود . این فرم  موسیقی را معمولا  ترانه نامیدند که زمان آن بین  ۳ تا ۴ دقیقه بود که با صفحات  موسیقی دور  ۷۸  ارائه میشد. . زمان اجرای دستگاه های سنتی موسیقی به همین میزان کاهش یافت و بعضی از آنها نیز منسوخ گشت

انقلاب اسلامی تا کنون

 

بلا فاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، مؤسسات آموزش موسیقی غربی بسته شد٫ ارکستر سمفونیک تهران تعطیل گشت ، و برای از بین بردن پاپ و اشعار عاشقانه  تلاش  شد ، و بطور اخص پخش موسیقی  در رادیو قدغن شد

بسیاری از خوانندگان پاپ ایرانی   به غرب ، به ویژه به ایالات متحده مهاجرت کردند است. لس آنجلس  پناهگاه موسیقی پاپ ایران شد  که تا به امروز باقی مانده است . بعدها ، این ممنوعیت در زمینه موسیقی سنتی و محدودیت ها برداشته و اجرای آن آزاد شد. موسیقی سنتی تجدید حیات یافت و فعال گردید  و مدرسه ملی موسیقی باز گشا گردید و به فعالیت کامل  خود بازگشت گشت 

بسیاری از جوانان ایرانی دوباره به موسیقی سنتی علاقه مند شدند و ممنوعیت موسیقی غربی و حتی موسیقی پاپ هم اکنون برداشته شده است. امروزه موسیقی در کشور آموزش داده می شود ، بسیاری از دانشگاه ها و مؤسسات خصوصی و کلاس در سراسر کشور دایرمیباشند. بسیاری از ایرانیان به نواختن سازهای موسیقی  علاقه مند هستند ، و مرتبت  اجتماعی  نوازندگان در حال حاضر نسبت به گذشته   در سطح بالائی قرار دارد